Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός
ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α. ΝΗΜΑ: Η οθωμανική απογραφή του 1454/55 στο Σαντζάκι Τρικάλων
(Θεσσαλία - Πιερία - Ευρυτανία – Ναυπακτία - Δυτ. Φωκίδα και άλλα όμορα)
Ονόματα κατοίκων, κτηνοτροφία, γεωργική παραγωγή, φόροι κ.ά
Νέα σημαντική έκδοση του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. και του Εκδ. Οίκου Κ. & Μ. Σταμούλη
Θεσσαλονίκη 2024, σελ. 744
Η απόβαση στη Νορμανδία (D-Day) χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη επιχείρηση στην ιστορία των πολέμων σε πλάτος σύλληψης, μεγαλειώδη κλίμακα και αριστοτεχνική εφαρμογή υπό τον ίδιο τον Ιωσήφ Στάλιν, ο οποίος αισθάνθηκε ανακούφιση από το άνοιγμα του δευτέρου Μετώπου στην Δύση. Έτσι η μέγγενη, που το ένα της άκρο είχε αρχίσει να σφίγγει στα Ανατολικά με τις επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού στο πλαίσιο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, ολοκλήρωνε την ασφυκτική της πίεση στη χιτλερική Γερμανία και από Δυτικά.
Μία από τις σημαντικότερες εκδόσεις του Φιλολογικού, Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων και του Εκδοτικού Οίκου Κ. & Μ. Σταμούλη (Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310-264748, 6946-461460) βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία και είναι στη διάθεση των φιλομαθών. Πρόκειται για το υπ’ αρ. 24 βιβλίο της σειράς «Κείμενα και Μελέτες» του Φ.Ι.ΛΟ.Σ., που περιλαμβάνει ένα από τα σπουδαιότερα έργα του φιλολόγου και διδάκτορα ιστορίας της Εκπαιδεύσεως Θεοδώρου Α. Νημά με τίτλο «Η οθωμανική απογραφή του 1454/55 στο Σαντζάκι Τρικάλων (Θεσσαλία – Πιερία – Ευρυτανία – Ναυπακτία – Δυτ. Φωκίδα και άλλα όμορα)» και με υπότιτλο «Ονόματα κατοίκων, κτηνοτροφία, γεωργική παραγωγή, φόροι κ.ά.». Το ογκώδες αυτό βιβλίο των 744 σελίδων σχήματος 24Χ17 εκ., που είναι ο καρπός πολύχρονης κοπιαστικής μεταφραστικής εργασίας και μελέτης, πραγματεύεται την οθωμανική απογραφή του 1454/55 στο Σαντζάκι Τρικάλων, το οποίο τότε περιλάμβανε μία πολύ μεγάλη έκταση, ήτοι ολόκληρη τη Θεσσαλία, την Πιερία έως τον Αλιάκμονα προς Βορράν, τα όμορα προς τη Θεσσαλία χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, το Μέτσοβο και τα υπαγόμενα σ’ αυτό χωριά της Ηπείρου, την Ευρυτανία, τη Ναυπακτία και μερικά χωριά της Δυτικής Φωκίδας.
Η απογραφή αυτή είναι καταχωρημένη με την παλιά τουρκική γραφή (αραβική) στο Κατάστιχο αρ. 859, που φυλάσσεται στην Άγκυρα και έχει εκδοθεί φωτομηχανικά αλλά και μεταγραμμένο στη νέα τουρκική γραφή, χωρίς τα ονόματα των Χριστιανών κατοίκων που υπάρχουν σ’ αυτό, από τους Melek Delilbaşi και Muzaffer Arikan το 2001.
Ειδικότερα στην αρχή του βιβλίου παρατίθενται: Πρόλογος του Διοικητικού Συμβουλίου του Φ.Ι.ΛΟ.Σ (σελ. 11-12), Πρόλογος του Συγγραφέα (σελ. 13-16), Πίνακας με την βασική ορολογία που θα συναντήσει ο αναγνώστης στο βιβλίο (σελ. 17-20), μία εκτενής Εισαγωγή του Οθωμανολόγου και διδάκτορα χωροταξίας και πολεοδομίας Γρηγόρη Στουρνάρα με τίτλο «Η Οθωμανική Απογραφή του 1454/55 στο Σαντζάκι Τρικάλων» (σελ. 21-31)